8 maja, 2025

Rola kobiet w przemyśle – jak zmienia się struktura zatrudnienia w sektorze produkcji

Jeszcze do niedawna, przemysł – szczególnie ten ciężki, produkcyjny – postrzegany był jako domena mężczyzn. To oni przez dekady stanowili trzon załóg fabrycznych, operatorów maszyn, inżynierów, technologów, a kobiety – jeśli już obecne – najczęściej ograniczały się do ról pomocniczych, administracyjnych lub wykonywały powtarzalne zadania w montażowniach. Ale dziś sytuacja ta zaczyna się zmieniać – i to szybciej, niż wielu mogłoby przypuszczać.

My, jako obserwatorzy i uczestnicy zmian w przemyśle, widzimy coraz wyraźniej, że struktura zatrudnienia ulega przekształceniom. Wraz z rozwojem technologii, automatyzacją i większym naciskiem na kompetencje cyfrowe oraz innowacyjność, rola kobiet w sektorze produkcji zyskuje na znaczeniu. Pytanie nie brzmi już czy kobiety mają miejsce w przemyśle – lecz jak to miejsce redefiniujemy.

Dlaczego przemysł potrzebuje kobiet?

Zmiana nie dzieje się z próżni. Przemysł XXI wieku to nie tylko fizyczna siła i ciężka praca – to także zdolność analitycznego myślenia, precyzja, odporność na stres, kreatywność w rozwiązywaniu problemów i zarządzanie zespołami w dynamicznych środowiskach. Te cechy nie mają płci – i coraz więcej pracodawców zaczyna to dostrzegać.

Co więcej, transformacja cyfrowa wymaga kompetencji, które często są mocną stroną kobiet: dokładności, skrupulatności, zdolności do pracy zespołowej oraz wysokiego poziomu umiejętności miękkich. Kobiety świetnie odnajdują się w zarządzaniu projektami produkcyjnymi, analizie danych, logistyce czy optymalizacji procesów. A różnorodność w zespołach technologicznych i produkcyjnych bezpośrednio przekłada się na innowacyjność i efektywność operacyjną.

Jak wygląda sytuacja w liczbach?

Choć udział kobiet w przemyśle systematycznie rośnie, to wciąż daleko nam do równowagi. Według danych Eurostatu, kobiety stanowią średnio około 30–35% zatrudnionych w przemyśle przetwórczym w Unii Europejskiej. W Polsce wskaźnik ten jest nieco wyższy, ale wciąż znacznie niższy na stanowiskach inżynierskich, kierowniczych i technicznych.

Jednocześnie obserwujemy jednak wyraźny wzrost kobiet studiujących kierunki techniczne – inżynierię materiałową, automatykę, mechatronikę czy informatykę przemysłową. To pokazuje, że zmiana już się dzieje – a przemysł musi być gotowy, by ją przyjąć, wspierać i rozwijać.

Bariery, które wciąż istnieją

Mimo pozytywnych tendencji, kobiety nadal napotykają na wiele trudności w branżach produkcyjnych. Jedną z nich jest stereotypizacja – przekonanie, że praca w przemyśle jest „zbyt ciężka” lub „zbyt techniczna” dla kobiet. Do tego dochodzą wyzwania związane z godzeniem życia zawodowego z prywatnym – szczególnie w zawodach zmianowych czy w zakładach oddalonych od dużych miast.

Nie można też pominąć luki płacowej oraz braku reprezentacji kobiet na stanowiskach decyzyjnych. Choć kobiety coraz częściej wchodzą do świata przemysłu, to wciąż rzadko są tam liderkami – dyrektorkami technicznymi, szefowymi produkcji, członkiniami zarządów firm produkcyjnych.

Co robią firmy, by to zmienić?

Na szczęście rośnie liczba organizacji, które aktywnie działają na rzecz zwiększenia udziału kobiet w przemyśle. Widzimy to w programach mentoringowych, rekrutacjach otwartych na różnorodność, elastycznych godzinach pracy, dostosowaniu stanowisk do potrzeb różnych grup pracowników oraz tworzeniu przestrzeni, w której kobiety mogą się rozwijać i awansować.

Szczególnie inspirujące są przykłady dużych zakładów przemysłowych, które inwestują w programy „STEM dla dziewcząt”, wspierają kobiety w zdobywaniu uprawnień technicznych i promują liderki wśród swoich pracownic. Tam, gdzie różnorodność nie jest tylko sloganem, ale realną wartością – dzieją się rzeczy ważne i trwałe.

Podsumowanie: Równowaga nie dla idei, lecz dla jakości

Naszym zdaniem przemysł, który w pełni otwiera się na potencjał kobiet, staje się nie tylko bardziej sprawiedliwy, ale przede wszystkim – bardziej konkurencyjny i nowoczesny. To nie kwestia poprawności politycznej, lecz ekonomicznej logiki: większa różnorodność oznacza więcej punktów widzenia, lepsze decyzje, silniejsze zespoły i większą odporność na zmiany.

Przyszłość produkcji to nie zautomatyzowane linie i maszyny bez ludzi – to mądre zespoły, które potrafią nimi zarządzać. A w tych zespołach kobiety mają do odegrania równie ważną rolę jak mężczyźni. Musimy więc zadbać, by miały równe szanse – i by ich obecność w przemyśle była czymś naturalnym, a nie wyjątkiem.

Produkcja neutralna klimatycznie – przykład zrównoważonych fabryk w Skandynawii Zarządzanie odpadami w przemyśle farmaceutycznym – wyzwania środowiskowe